biraz karışık bir durum. bakanın anlattığına göre süreç aşağıdaki gibi ve aslında çok da mantıklı:
belirti gösterdin / hasta biriyle temasın tespit edildi
|
|
|
_____
test -------------------> negatif: vaka da değilsin, hasta da değilsin.
_____
|
|
pozitif
|
|
__________________
semptom var mı?
(sıkıntın var mı?) ------------------> yok----> sen bir vakasın, 14 gün karantinada kal.
__________________
|
var
|
|
___________________
sen hastasın
___________________
|
|
|
|
__________________________
hastalığın dışarıdan
müdahale gerektiriyor mu? --------> evet ----> ağır hastasın
__________________________
|
hayır
|
|
_______________
acil şifalar
geçmiş olsun
_______________
bakan akışı yukarıdaki gibi açıkladı. gayet mantıklı. ve başından beri hastalarla ve ölümlerle ilgili rakamları açıklıyorlar.
sorun ve karmaşıklık şurada: kaç vaka var? bu sayı hiç açıklanmadı. ama bakınca kendi açıkladığı sayılarda vaka-hasta da karıştırmadı. bu noktaya kadar da kendi içinde tutarlı görünüyor. devlet, "vaka sayısından sana ne" demiş olabilir. demese daha iyi tabi de. öyle demiş işte.
asıl sıkıntı orada değil. biz bu sayıları dünya sağlık örgütü'ne de iletiyoruz. işte karışık olan kısmı orası. dsö, bizim sağlık bakanlığının "hasta" olarak tanımladıklarına "vaka" diyor. vaka ile ilgili de kendi tanımları var. tanımlara şuradan ulaşabilirsiniz:
www.who.int
"confirmed covid-19 case: a person with laboratory confirmation of covid-19 infection, irrespective of clinical signs and symptoms"
"teyit edilmiş covid-19 vakası: klinik işaretler ve semptomlara bakılmaksızın covid-19 enfeksiyonu laboratuvar tarafından teyit edilmiş kişi."
böyle bakınca ortada büyük bir mesele var. çünkü sağlık bakanlığının açıkladığı her hasta bir vaka. ama semptom göstermeyen vakalar "hasta" değil. dsö'ye göre ise bunların hepsi vaka. yani biz dsö'ye yanlış bilgi veriyoruz. bu tanımlar bir miktar muğlaklık içerse de dsö'nün "confirmed covid-19 case" tanımı çok net. muğlak olan yer nedir onu da açıklayayım: kişi pozitif sonuç verdi ama hiçbir semptomu yok. bu bir "bulaştırıcıdır". ama covid-19 testi sonucu dışında bu ilgili bir özelliği de yok. bu ayrı bir kategori midir? olmalı mıdır? dsö'nün olası ve şüpheli vaka tanımları bu kişileri tamamen dışlar. bu kişiler de tam olarak ölçülebilir mi? ölçülemiyor aslında. o zaman anlamlı bir sayı mıdır? muğlaklık buradan geliyor.
sonuç olarak, bakanlık kendi içinde gayet tutarlı. fakat dsö'ye yanlış bilgi vermişiz. süreç içerisinde tanımlara bakacak olursak ortadaki bizim bakanlık lehine muğlaklık var. ama diğer ülkelerde durum nedir, bu muğlaklık aynı şekilde yorumlanıyor mu, bunu bilemiyoruz. yani bu üçkağıt sadece bize mi özgü bilemiyoruz. ancak, hem dsö'nün hem de bizim sağlık bakanlığının bu konuda teyitleşmek adına atmaları gereken adımlar var.
bize giren çıkan ne? valla pozitif sayısını bilmiyoruz. elimizde sadece hastalığın yatağa düşürdüğü kişi sayısı var. o da az. bu durum bize bir iyimserlik veriyor. hastalık o kadar da yayılmamış hissi sağlıyor. bunun da hem olumlu hem de olumsuz sonuçları var. nereden baktığınıza göre bunu doğru ya da yanlış bulabilirsiniz.
bitli piyade
