atatürk ün kurduğu chp artık yok

prof. dr. ilber ortaylı'ya ait bir söz.

haklı olan ilber ortaylı demecidir. 70'ler eceviti ile tamamen kapanmış olan chp, baykal döneminde, baykal chpsi olarak yeniden ortaya çıkıp, şekil değiştirmiş ve baykalın gitmesiyle beraber iktidar destekçisi olmuştur. iktidara faydasından başka ne partiye, ne de ülkeye bir faydası dokunan, en büyük akpli kılıçtaroğlu ve okkoyun destekçileri ile iyice utanç kaynağı haline gelmiştir. ne yazık ki, bugünler iyi günleri chp'nin, tamamen ak partili olan ve bizzat oraya getirilen, özgür özel ile kötü günleri bırakmış, daha kötü günleri görecektir. lakin özgür özelin başarısızlığı ve alışılmamasını kullanıp, ekrem imamoğlu partinin başına geçebilir. yeni rte vibe'ı veren ve onun yolundan giden ve muhtemelen başarılı olacak imamoğlu verdiği ve beni korkutan vibe'ı gerçek olursa, türkiye yeni bir rte'yi kaldırabilecek mi?

doğru söylemdir.

mustafa kemal atatürk'ün öncüsü olduğu ekibin kurduğu cumhuriyet artık yok. ne cehapesi.

türkiye bitti.

atatürk'ün kurduğu chp neydi ki varlığını yokluğunu tartışma imkanınız olsun? hangi ölçüt üzerinden bakacaksınız?

bana sorarsanız atatürk'ün kurduğu chp taş gibi bürokratik bir yapıydı. bugünkü chp de taş gibi bürokratik bir yapı. atatürk'ün kurduğu chp'de sol hariç toplumdaki tüm eğilimler mevcuttu. adnan menderes de chp'liydi, necip fazıl da chp'liydi... bugünkü chp'de de aynısı var. atatürk'ün kurduğu chp'nin görevi devleti korumaktı. bugünkü chp de aynısını yapıyor.

sadece koşullar değişti. sorun chp'nin değişmiş olması değil değişememiş olması. atatürk değişimci bir adamdı. kafasındaki değişimleri adım adım gerçekleştiriyordu. 1920'de meclis binası önünde hacı hocayla birlikte dua okuyordu, 1930'da aynı hacı hoca takımını darağacında sallandırıyordu. 1923'te cumhuriyet kurulurken anayasaya "türkiye cumhuriyeti'nin dini islam'dır" ibaresini koyduran da atatürk'tü, bu ifadeyi 1928'te kaldırtan ve 1937'de anayasaya laiklik ilkesini ekleten de aynı atatürk'tü. çünkü konjonktür diye bir şey var. güç dengeleri diye bir şey var. atatürk de her şeyi kafasına göre yapamıyordu. önce gerçekleştirmek istediği değişimlerin yolunu açıyor, sonra da değişimi gerçekleştiriyor. erdoğan'ın yaptığı da bu.

chp hiçbir zaman değişimci bir parti olmadı. chp'nin görevi yeni bir statüko yaratmak ve onu korumaktı.

ölçüt olarak "ideoloji"yi alacak olursanız o zaman başka konuşulur. ama o zaman da size atatürk'ün ideolojisi neydi diye sorarız ve bir cevap alamayız çünkü chp'nin belirgin bir ideolojisi hiçbir zaman olmadı. yukarda dediğim gibi konjonktür diye bir şey var. ülke içinde ve uluslararası alanda farklı güç dengeleri var. temsil ettikleri sosyal tabakaların ihtiyaçları ya da yönelimleri doğrultusunda politik tutumları değişebilir, bunları karakterize eden şey görüşleri değildir, işleyiş biçimleridir, mekanizmalarıdır.

işin komik tarafı zaten tam bunu tartıştığımızda ortaya çıkıyor. bugünkü dünya o günkü dünya değil. bugünkü türkiye o günkü türkiye değil. chp kurulduğunda yeni devlet henüz kuruluş aşamasındaydı, sonra o devlet kuruldu, hatta ikinci üçüncü versiyonları yüklendi. o gün chp bir devlet partisiydi, bugün de öyleymiş gibi takılmaya çalışıyor çünkü partililer yaşanan değişimi algılayamayacak kadar salaklar. chp'ye dönük bu eleştirileri yapanlar da aynı durumdalar. bunlar devleti kendi devletleri zannettikleri için chp'den de devlet refleksleri göstermesini bekliyorlar. atatürk'ün kurduğu chp o dönemin parti-devlet modelinin tek partisiydi. bütün güç onun elindeydi. bugün parti-devlet modeli yine var ama chp dış kapının mandalı bile değil. chp'nin misyonu, temsil ettiği sosyal tabakaları bu yapının içinde tutmaya devam etmek. devletin üzerinde bir etkisi yok, olma ihtimali de yok. çünkü siz atatürk'ün kurduğu tc'nin değil, recep tayyip erdoğan'ın henüz kurmayı başaramadığı yeni versiyonun tebaısınız.

tarihin tekerini geriye doğru döndürmeniz mümkün değildir. zamanın oku tek yönlü ilerler. bu kadar basit bir gerçeği bile anlamayınca akp'den kurtulmak için geçmişe dönme isteği içinde oluyorsunuz. chp de 1930'un chp'si olsun istiyorsunuz. burada anlatmaya çalıştığım gibi chp atatürk'ün kurduğu chp gibi takılmaya çalıştığı için çuvallayıp duruyor. ama iktidarın tek ve asli sahibi olduğu 1930 chp'si değil, henüz kuruluş aşamasındaki chp gibi... aptalca mı? aptalca. pekii chp'den 1930'ların chp'si gibi takılması gerektiğini savunmak çok mu akıllıca?

koşulları kavrayamazsan değiştiremezsin de. özet bu. chp'nin sefilliği de bundan kaynaklı, chp'yi eleştirenlerin çaresizliği de...