çam

yarması meşhur olan ağaç

hristiyanlık sembollerinden biridir.

iğne yapraklı, reçineli, kozalaklı ve her mevsim yeşil kalabilen uzun ömürlü bir ağaç türü. ülkemizin yüksek kesimlerinde sıkça rastlanır, odunu pek para etmez genelde kereste olarak kullanılır. kızıl çam, kara çam, sarı çam gibi türleri vardır.

her mevsim yeşil kalan bir ağaçtır. bunun nedeni, (adını hatırlayamadığım) bir efsanede şöyle verilir: bir tanrı tarafından görevlendirilen küçük bir kuş, çok uzak ülkelere gider, bulup getirmesi gereken şeyi alır, fakat alması gereken o ziynet eşyası başka bir tanrıya ait olduğundan geri dönüşü pek kolay olmaz.

bu ikinci tanrı küçük kuşun peşinden soğuk rüzgarlar gönderir ki kuş donup ölsün, kuş da çareyi bir ormana kaçmakta bulur. ağaçlara sığınmak ister, fakat ağaçlar tanrının gazabından korktukları için kuşu kabul etmezler*. sadece çam ağacı kuşun ölmesine dayanamaz ve onu yaprakları arasına alır, bu nedenle ona her daim yeşil kalma şansı verilir.

devirmesi pek hoş olmayan ağaç

(bkz: yatırdım çam dibine)

bilimsel (latince)olarak pinus denen güzelim ağaç

(bkz: çam balı)

çam ağacı, rüzgarla 300 km. uzağa kadar sürüklenebilen çam polenleri ile döllenerek oluşuyor. yılda 12.5 milyar polen üreten bir çam ağacının boyu 10 yılda 15 metreyi, çapı ise 1 metreyi buluyor.

12-15 metre boyundaki bir çam ağacından 120 kg. kozalak, 6-8 kg. iç fıstık ve 10 kg. çam iğnesi elde ediliyor. çam iğnesi, cinsel gücü arttıran k vitamini içeriyor.

kozalaklı çam cinsi daha çok doğu akdenizde yetişiyor. bir görüşe göre kozalak tanelerinin alt uçtan tepeye oluşturduğu eğri, doğada pek çok yerde rastlandığı söylenen "altın oran"ı (1,618) veriyor. bir kozalak 3 yılda oluşuyor.

dünyada her yıl 100 milyon adet çam, noel ağacı olarak kullanılmak üzere satılıyor. kuzey carolina, noel için çam ağacı yetiştiren önemli bir merkez. danimarka'da birkaç yıl önce, klonlama yöntemiyle 6 yılda tıpatıp birbirine benzer çam ağaçları yetiştirilmeye başlandı.

çamla birlikte köknar, ladin ağaçları da süsleniyor noelde. türkiye'ye mavi ladin tohumu abd'den; batı ladini tohumu ise almanya'dan ithal ediliyor.

hristiyan geleneği olarak bilinse de, ağaç süslemenin geçmişi, eski mısır ve roma'ya uzanır. bu kültürlerde çama, tanrıya sunulacak hediyeler asılırdı. istanbul'da yaşayan gayrimüslimler vasıtasıyla bize de geçmiş bir gelenek.

noel günlerinde ağaç, yıldız, melek, kızak, geyik, kozalak, çan, top gibi nesnelerle süslenir. süslemeler ülkeden ülkeye değişebiliyor. içi kurabiye dolu kalp şeklinde sepetler asmak danimarka'da hala gelenek. almanya'da, "baba, oğul, kutsal ruh" üçlemesini temsil ettiğine inanılan köknar ağacı tercih ediliyor.

devrilir.

enteresan bir bilgi daha; bu yeni yılda süslenen çam ağaçları bir hıristiyan geleneği değilmiş. daha doğrusu bulunan yeni bilgilere kadar öyle imiş fakat yeni bulunan bilgilerle türklere ait olduğu ortaya çıkmış. ismi de çam bayramı. çam bayramı (burası önemli) gece-gündüz eşitliğinden sonra geecelerin kısalmaya başlayıp gündüzlerin uzaması sonucu yeniden aydınlığa kavuştukları için, güneş yeniden doğacak diye bayram yapıyorlar. ve bu bayramda türkler dallarının tanrıya yükseldiğini düşündükleri için kutsal kabul edilen çam ağacı (ak çam) evlere getirilip, altına tanrıya şükranlarını sunmak için hediyeler konuluyormuş. dallarına da ertesi sene neler istiyorlarsa adak asıyorlarmış. o gece yeni elbiseler giyiliyor, akrabalar bir araya geliyor, yemekler yeniyor ve danslar ediliyormuş. bugün hâlâ anadolu'nun bazı yerlerinde düğünlerde çam getirilmesi/hediye edilmesi rastlanan bir durummuş.

hıristiyanlardan binlerce yıl önce başlamış olan ve günümüze taşınan bu gelenek hakkındaki son bilgiler böyle imiş...

ek not: hıristiyanlar bu geleneği m.s. 325 yılında gerçekleştirilen iznik konseyi'nde kendi dinlerine geçiriyorlar efenim. isa'nın adlarından biri de, -güneş; tanrı olmasa da kutsal kabul edilir- güneş'in oğlu olduğu için ve güneş 22 aralıkta süren 3 günlük bir duraklamadan sonra tam da 25 aralık'ta günler yeniden uzamaya başladığı için (gündüzün geceyi yenmesi) isa'nın da doğum günü 25 aralık olarak kararlaştırılır. evet efenim, durum budur (yoksa isa'nın doğum gününün 25 aralık olduğu da tartışmalıdır; şubat ya da nisan olduğuna ilişkin iddialar da mevcuttur). çam ağacının noel dedikleri 25 aralık'ta kurulması ve süslenmesi aslen türklere dayanır aslında. yalnız iznik konseyi'nden sonra ta 1600'lere kadar çam ağacı kullanılmaz. 1600'lerde önce almanya'da, ordan da fransa ve giderek tüm kıta avrupasına yayılır bu eski gelenek.

iyi günde kötü günde yanında olanlar gibi yaz kış her daim yeşildir.

kokusu, yaprakları ve kozalağı ile harika şeylere gebe olan ağaçtır.

tanpınar'ın bursada zaman adlı şiirinde geçen bir imge.
bağlantısı ise osmanlı devletini çam ağacına benzetmesi.

4 mevsim yeşil gür ve sağlam. osmanlının çöküşünü saymamis tabi orası ayrı.

parfüm olarak da çokça kullanılır çam ağacı kokusu.
hem odunsu bir kokudur hem de ferahlatıcı sayılır.