ismet inönü

hatay olayında pasif kaldığı için atatürk tarafından topa tutulan, hatta atatürk istanbul'dan hataya giderken trene eskişehirde katıldıktan sonra hakarete varan çok sert tartışmaların geçtiği rivayet edilen kurtuluş savaşının ikinci adamı.lozan görüşmelerinde türkiye yi temsil eden heyetin başkanlığını da yapmıştır ve burda vermeye mecbur kalınan bazı ödünler yüzünden (bkz: adalar) hala eleştirilmektedir

devletçilik ile liberalizm konusunda araları açılmış olsa da atatürkün yakın arkadaşıdır. devlet yönetiminde askerlikte olduğu kadar iyi değildir, atatürk gibi düşünce adamı olmadığı için üretmemiş sadece yapılanları korumaya çalışmıştır, ikinci dünya savaşına girmememizi sağlamış ancak ekonomik buhrana engel olamamış bu sebeple rakiplerince suçlanmıştır. zaten bu savaştan 5 yıl sonra cumhuriyet halk fırkası seçimleri kaybetmiştir.

inönü savaşlarının kahraman komutanı

kendi resmi ile para bastırmıştır...

(bkz: ismet in önü)

(bkz: milli şef)

katı devletçi tutumunun ve yatırımları yönetim şeklinin, türkiye cumhuriyeti'ni yavaşlatmış olduğu hep söylenegelir. bence bunda düşünce yapısının ve kararlarını etkileyen güdülerinin büyük etkisi vardı.

fikirleri ve eylemleri çoğu zaman muhalefeti bastıracak şekilde olmuştu. o kadar ki cumhurbaşkanı seçildikten hemen sonra kendisini pek de gönüllü olarak seçmemiş olan meclisi feshedip seçime gitmiş, kendisine daha bağlı milletvekilleri seçtirmeye gayret etmişti.(bkz. 6. paragraf) çünkü kendisi eleştiriye son derece tahammülsüzdü. bu yüzden politik anlamda kinci olarak anılırdı ve kendisine yapılmış herhangi bir eleştiriyi ya da zararına olacak siyasi bir hamleyi asla unutmaz ve yeri geldiğinde karşılığını, politik kriterlere göre çok ağır kaçan şekillerde, misliyle verir, rakibini bitirirdi. mustafa kemal, ismet inönü'yü başbakan yapabilmek için yoğun eleştirilere göğüs gererek kendisini lozan barış anlaşmalarına yardımcı değil, başkan olarak yollamıştı. bu kadar önemli bir göreve hiçbir politik deneyimi olmayan bir askerin gitmesi garip karşılansa da atatürk'ün kararı çok da tartışılamamıştı. inönü'yü başbakan yaptıktan sonra ise yıllar geçtikçe arkasında durmakta zorlanmış, çiğliklerine daha fazla tahammül edemeyerek görevi bırakmasını sağlamıştı.

benim nacizane fikrim, ismet inönü'nün yönetim anlayışı olarak mustafa kemal'i örnek aldığıdır. zira mustafa kemal, işleri oluruna bırakırdı, fakat beklemediği, istemediği bir yönde sonuçlar alınınca olaylara müdahele ederek perde arkasından her şeyi hallederdi. ismet inönü de olaylara müdahele ediyordu. fakat tarz ve şekil itibariyle çok farklı bir biçimde:

mustafa kemal, türk milleti için doğru olduğuna inandığı şeyleri yapmaya çalışırken keskin zekâsını kullanıyordu. ismet inönü ise, kendisi için yararlı olacak şeyleri yapmaya çalışırken siyasi hırsını kullanıyordu. ismet inönü ve mustafa kemal arasındaki temel ve dramatik fark budur.


çok da parlak olmayan yönetim anlayışına rağmen rağmen sıkıntılı ve güç dönemlerde, kimse sorumluluk alıp taşın altına elini sokmak istemediği zamanlarda liderliği üstlenmekten kaçınmamıştır. savaşlarda gösterdiği başarı ve siyasette üstün sorumluluk sahibi tutumundan dolayı kendisine milli şef denmesi boşuna değildir.

atatürk'ün ölümünden sonra cumhurbaşkanı seçilme hikayesi ise ilginçtir. atatürk'ün hastalığı artık sır olmaktan çıktığı vakitlerde cumhurbaşkanlığı'nın en güçlü iki adayı, çoğu kişinin şimdilerde isimlerini bile bilmediği şükrü kaya ve fevzi çakmak'tır. ikisinden birinin cumhurbaşkanı olması kaçınılmazdır. fevzi çakmak temiz bir geçmiş ve askeri bir efsaneye sahip olduğu için ön plandadır. şükrü kaya ise lozan anlaşması'nda adı geçmeyen küçük adaları, gizli bir operasyonla ülkemize tekrar kazandırıp yıldızını parlatmış iç işleri bakanıdır. ikisi de cumhurbaşkanlığını istemekte ve ikisinden birinin cumhurbaşkanı olmasına kesin gözüyle bakılmaktadır. fakat aralarındaki rekabet o kadar çekişmeli ve bunaltıcı olur ki karşılıklı olarak söylenmiş "sen olma da kim olursa olsun" sözlerinden sonra 1937'de adada inzivaya çekilmiş olan ismet inönü tek aday olarak girdiği seçimde oybirliği ile cumhurbaşkanı seçilir.

daha sonra, neredeyse ilk iş olarak meclisi fesheder. şükrü kaya ve fevzi çakmak'a sempati duyan kimseler yerine kendisini destekleyen milletvekillerini seçtirmeye gayret eder ve bir anlamda başarılı olur. mustafa kemal'in meclise girişlerini yasakladığı milletvekillerini geri çağırır. koltuğunu sağlamlaştırmak için politik islamın önünü açar. tabuttaki mustafa kemal'in kemikleri sızlar.

türkiye'nin yakın siyasi tarihiyle bir nebze ilgili olan bendeniz kendisinin siyasete hiç girmeyip, efsane bir asker olarak ölmesini dilerdim.

kendi anılarında mustafa kemal'den, kendinden ve arkadaşlarından oldukça basit bir şekilde bahseder. yazar olarak oldukça farkedilir bir gösterişsizlik tutumu vardır ya da anıları bugüne kadar milli tarih yazıcıları tarafından bir çok kere düzeltildi. bilemiyorum.

kendi diktatörlüğünü atatürkçülük diye tanıtan ve bu vatanın en büyük devrimcisi olan atatürke en büyük kötülüğü eden şahıs.bir takım çevrelerce yapmış olduğu diktatörlük hala savunulmaktadır.yazık ki bu şahsı savunanlar bu vatanın kurucusunu tanımaktan bihaberdirler.ayrıca kendisinden sonra gelen bir çok siyasetci aynı yolu izlemiştir.hepsi atatürkçü olduğunu söylemiştir ama hiç biri atatürkçülük nedir bilmemiştir yada bilmek istememiştir.en acı örnek ise atatürkün kurduğu partinin liderleridir.
(bkz: bülent ecevit)
(bkz: deniz baykal)

lozan barış anlaşmasına gönderilmek üzere hiç bir siyasi oluşuma karışmadığı için gazi tarafından seçilen şahıs.hatay meselesi yüzünden gazi ile ters düşen ve şiddetli bir tartışmanın ardından gaziyi ölene kadar bir daha hiç görmeyen kişi...

(bkz: ulama)

erdal inönü nün babası olan askeri şahsiyet.

tarihi hangi günün şartlarıyla yorumlarsak yorumlayalım, değişmez bazı gerçekler vardır. bu da ismet inönü'nün statükoculuğu, özellikle kurtuluş savaşından önce bağımsızlığı değil mandacılığı savunmuş olduğu, sosyal yönünün ve ilişkilerinin gelişmişliğidir.

tartışılan inönünün liderliği ve devlet adamlığı ise; değildir.
politikacığı ise sonuna kadar mükemmel bir politikacı ve diyalektik uzmanıdır.

türkiye'nin atatürk'ün ölümünden beri sadece politikacılar tarafından yönetilmesi bugünkü durumumuzun sebebidir.en iyisinin inönü olması ise talih mi talihsizlik mi belli olmayan bir sorudur.

(bkz:sizi ben bile kurtaramam )

bu söylenenlerle ilgili pekçok kaynak bulunacağı gibi metin aydoğan'ın bitmeyen oyun kitabında bulabilirsiniz.bunun yanında dr. arslan tekin'in kitaplarına da göz atabilirsiniz.bunun yanında niyazi berkes'in unutulan yıllar kitabına göz atabilirsiniz.erol güngör,celal bozkurt,mahmut dikerdem,cemal kutay,nazlı ılıcak'ın yazmış olduğu kitaplarda bulabilirsiniz bunun yanında ekstra kaynaklar için bu kitaplardan faydalanabileceğiniz gibi(kitaplar kaynaklara sizi yönlendirecektir)eski gazete arşivlerinde de kendisiyle ilgili geniş bilgi yumağıyla karşılaşabileceğiniz,şahsiyet.

kendisinin rus yanlısı bir politikacı olduğuna ilişkin bilgiyi falih rıfkı atay'ın bir dostluğun sağlam temelleri adlı kitapta bulabilir ve bu yazının üzerine rusların bizden kars ardahan gibi şehirlerimizi istemesi ve boğazları tekrar konuşalım teklifine ilşkin belgeyide niyazi berkes'in kitabında bulabilirsiniz.tabi bu kitapta aynı zamanda ismet inönü hakkındaki gerçekleri bulabileceğiniz gibi neden ihtilal döneminde silahların solcuları hedef aldığına ilişkin ayrıntılı bilgiye de rastlayabilirsiniz.ben teşekkür ederim.