kyzikos

antik çağda kapıdağ yarımadasına verilen ad.

bu antik yerleşimdeki kazı ve araştırma faaliyetleri atatürk üniversitesi arkeoloji bölümü akademik personeli tarafından yürütülmektedir. kazı başkanlığı görevini yrd doç dr nurettin koçhan kazı başkan yardımcısılığı görevini ise yrd doç dr korkmaz meral ifa etmektedir.

erdek ilçesinin antik dönemdeki adı.

duyurudaki bir soruya verdiği cevapla yaran yazar.

"bu sene 2. bölümü nasa hazırlıyormuş, bundan sonra üniversitede kızlar teklif edecekmiş onun için zorlaştırmışlar. "

(bkz: öss uzmanlarına bir soru instela üyesi olarak yazdıklarınızı anında ve kalıcı biçimde herkesle paylaşabilir, ilginizi çekebilecek içerikleri daha sık görebilir ve başka kul... ınstela )

kyzikos, kapıdağ eteklerinde bandırma- erdek karayolunun geçtiği yerde kurulmuştur. yöre tarihi, kurt bittel tarafından yapılan araştırmalar sonucunda neolitik (m.ö. 6. bin) ve kalkolitik (m.ö. 5. bin) dönem’ e kadar inmektedir.
mysia’daki olympos (uludağ) yamaçlarında yerleşmiş olan, daha sonra aisepos ovası’na inen veya thessalia’ dan bu yöreye (aisepos / gönen- kocaçay ile rindkos /mustafa kemal paşa-atranos çayı arasına) yerleşmiş olan dolionlar, kyzikos’ da yaşayan en eski kavimdir. bu nedenle bu bölge aynı zamanda dolionia veya dolionis diye adlandırılır.
yunan mitolojisinde gürcistan (kolkhis)’da var olan altın postu almak için, yunanistan’dan yola çıkan argonautlar yolda dolionia (kyzikos)’ya uğrarlar. kral kyzikos argonlar’ı iyi karşılar. onları yedirir, içirir ve yanlarına bol kumanya vererek uğurlar. yola çıkan argonautlar o gece fırtınaya yakalanırlar ve karaya çıkarlar. gece karanlığında tekrar dolonia topraklarına çıktıklarını fark etmeyen argonautlar, kral kyzikos’u ve yanındakileri düşman zannederek çarpışırlar. ancak bu çarpışmada kral kyzikos ölür ve kyzikos’un ölümüyle şehir kyzikos adını alır.
kyzikos’ un ölümünden sonra tirrhenialı pelesgoslar kyzikos’u işgal ettiler. daha sonra m.ö.1200’lerde ege ve balkanlar’ dan anadolu’ya göç eden kavimlerle tanıştılar.
bir süre i̇onia şehirlerinin en önemlilerinden biri olan miletos’ un (söke- balat köyü) kolonisi olarak varlığını sürdüren kyzikos kenti, bağlı bulunduğu zengin lydia devleti’nin m.ö. 546 tarihinde kyros tarafından yıkılmasıyla birlikte pers egemenliğine geçmiştir.
m.ö. 364 yılında bağımsızlığını kazanmış olan kyzikos m.ö. 334 yılında büyük i̇skender’in persler’ i yenmesiyle makedonyalılar’ ın egemenliğine geçmiştir.
m.ö. 3. y.y.’ da marmara denizi’nde ticaret yolları üzerinde olması nedeniyle büyük önem kazanmış olan kyzikos, m.ö. 2. y.y.’da bergama ile de iyi ilişkiler içine girmiş, bir bilim ve kültür merkezi haline gelmiştir.
bergama’nın romalılar’ ın eline geçmesiyle bergama ile iyi ilişkiler içinde olan kyzikos da romalılar’ la dost olmuş, ancak daha sonra romalılar’ ın egemenliği altına girmişlerdir.
konstantinus m.s.324 yılında byzantion’ u doğu roma i̇mparatorluğu’ nun başkenti yapınca, kyzikos önce donuklaştı sonra yavaş yavaş söndü. kuvvetli surlarla çevrilen bizans, kuzeyden gelecek bazı tehlikeleri önlemekteydi. fakat buna karşılık başka yönlerden gelen akınlar daima kyzikos’ dan geçti ve yıkılmasını çabuklaştırdı.
m.s. 7.-8. y.y.’ larda kyzikos artık idari veya askeri bölüm merkezi değildi. vilayet darphanelerinin çoğu gibi darphanesi terk edilmiş, berzahtaki geçidi dolmuş, surlarının ve binalarının bir kısmı yıkılmış bulunan güzel kyzikos bundan sonra konstantinopolis üzerinden yapılan bütün akınlara açık kaldı. birbirini kovalayan deprem ve istilalar kyzikos’u oturulacak halden çıkardı. temizleme ve bakım isteyen limanların dolması dolayısıyla mükemmel bir tabii limanı olan yakınındaki arteke (erdek) şehri, gemicilik ve liman faaliyetleri bakımından yavaş yavaş kyzikos’ un yerini aldı. ancak o da deprem ve akınlarından hayli zarar gördüğü için bir varlık gösterememiştir.
gerek i̇stanbul’u zaptetmek için kyzikos’a gelen araplar, gerekse depremler yüzünden zarar gören kyzikos 23 eylül 1063’de olan korkunç deprem neticesinde baştan başa yıkıldı. sağ kalanlar ise şehri terk etmeye başladılar.
kapıdağ yarımadası’nı, anakaraya bağlayan berzah, ilk çağda dolmadan önce bu kent,üç limanı, hadrian tapınağı ve amphitheatırı ile ünlü bir ticaret şehri ve şarap, zeytinyağı, buğday,mermer, parfümeri ile ünlü bir koloniydi. üç büyük deprem, berzahtaki limanın dolması ve bataklığın sıtma yaratması, halkının bu günkü erdek’ e göç etmesine yol açtı. depremler efes görkemindeki bu kentin bilinmezliğe terk edilmesine sebep olmuştur.

kentin antik topografyası:
propontis’ te önemli bir stratejik konuma sahip arktonessos’ un anakaraya bağlandığı kıstağın hemen kuzeyinde yer alan kyzikos, bugün “belkıs” ve “balkız” olarak da anılmaktadır. i̇zlenilen kalıntılara göre kentin yerleşim alanı kuzeyde dindymos dağı (ayı dağı), hamamlı ve belkıs (-yeniköy) köyleri; batıda erdek körfezi ve düzler köyü, güneyde erdek-edincik-bandırma karayolu; doğuda aşağı yapıcı köyü ve bandırma körfeziyle çevrelenmiştir.

hadrian tapınağı:
kyzikos kenti’nde ise şimdiye kadar tespit edilmiş dört tane tapınak vardır. bunlardan en büyüğü ve en önemlisi hadrian tapınağı’ dır.
kyzikos antik kenti’nin batısında konumlanan hadrian tapınağı, günümüzde bandırma -erdek karayolunun düzler mevkii’nde, karayolundan yaklaşık 300 m içeride yer almaktadır.
tapınağın yapımına daha önce tanrı zeus adına başlanmış, ancak bitirilememiştir. m.s.123 yılında olan bir depremden sonra i̇mparator hadrian’ ın kenti ziyaretinin ardından yapımına tekrar başlanır. bitirilişi ise ancak antoninler dönemi’nde (m.s.138-197) gerçekleşir. ancak m.s. 150-155 yılları arasındaki yeni bir depremde tapınakta büyük bir yıkım olur ve m.s. 167 yılında yeniden onarılır.
antik dönemde dünyanın sekizinci harikası olarak listeye alınan tapınak, m.s. 6. y.y. daki depremden sonra kendi yazgısıyla başbaşa bırakılmıştır.

amphitiyatro:
iki yamaç arasında bulunan bir dere vadisine inşa edilmiştir. böylece oturma yerlerinin büyük bir kısmı doğal arazi üzerine yapılabilmiştir. yalnız açık kalan her iki tarafa yer altı tonozları yapılmak zorundaydı. böylece hem oturma sıraları için yer, hem de dere suyunun geçip gidebileceği tünel sağlanmış oldu.
oval bir plana sahip olan amphitiyatroda dere suyunun yönünü değiştiren bir kanal mevcuttur. bu kanalın suyunun amphitiyatronun etrafından geçmesini sağlayan bir bendi vardır. böylece hem sudan kurtulmayı, hem de sudan yararlanmayı amaçlamışlardır.
amphitiyatroların, gladyatör oyunlarından başka, su balesi ve deniz savaşı sahnelerinin temsil edilmesinde de kullanıldığı antik kaynaklardan anlaşılmıştır. bunun için gerekli olan su, arenanın altından dere suyunun bentlerle biriktirilmesi ile sağlanmıştır.
kyzikos amphitiyatrosu’ nun uzunluk ve çapraz dış ölçüleri 180 x155 m’dir ve bu ölçülerle en büyük ve en ünlü amphitiyatrolar arasına girmektedir. roma colosseum’u kyzikos amphitiyatrosu’ nu önemsiz bir farkla geçmektedir.
amphitiyatronun kesin yapım yılı bilinmemektedir. ancak i̇mparator hadrian zamanında m.s. 130 yıllarında yapılmaya başlandığı söylenebilir.

tiyatro:
kentin önemli yapılarından birisidir. antik kaynaklar bu tiyatronun, anadolu’daki diğer tiyatrolarla karşılaştırıldığında, büyüklük ve bezemelerinin güzelliğiyle önemli bir yere sahip olduğunu vurgular. dıştan dışa yaklaşık 145 m. çapındaki tiyatronun orkestra kısmı 55 m. çapındadır. oturma kısmının üst seviyesinin orkestradan yüksekliği 20 m. dir. tiyatro grek tiyatroları gibi tepenin eğimine yerleştirilmiş olup, günümüze gelen kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla anıtsal bir skene yapısına sahip olmalıydı.
tiyatro tamamen defne ağaçları ve bodur çalılarla kaplıdır. bu nedenle yaklaşık 20 000 kişi kapasiteli kyzikos tiyatrosu ile ilgili yeterli bilgiye sahip olabilmek ve tarihleme yapabilmek için, mutlaka bilimsel bir kazı yapılması gerekmektedir.

kaynak: www.balikesirkulturturizm.gov.tr

erdekin eski adı olması sebebiyle orada gezerken sık sık sağda solda karşınıza çıkabilir.
bizans dönemlerindeki adıdır kendileri.
aslında çok karizmaktikmiş he..

twitter sayfasıyla kendini ele vermiş hain yazar.* kanka listemin en nadide ismi, harbi kankam, geç kaldım ama olsun; hoş geldin.*

kapıdağ yarımadası'nın batı koyundaki kyzikos (balkız) şehrine adını veren kral. poseidon'dan türeyen dolionlar'ın kralıydı. argonautlar, uğradıkları şehirde kyzikos tarafından iyi ağırlanmış, kumanyaları verilerek yolcu edilmişti.
yola çıktıktan sonra büyük fırtınaya tutulan argı gemisi gece karanlığında yeniden dolionların ülkesine yanaştı. dolionlar argonautları korsan zannederek saldırıya geçti ve kral kyzikos, iason tarafından öldürüldü. şehir o günden sonra kyzikos'un adıyla anılmaya başlandı. karısı kleite kendini astı. nymphaların gözyaşından oluşan kaynağa eşini adı verildi. gemilerin fırtınayı şehre hakim olan dindymos'a (kapıdağ) ayrılmadan önce bir kybele heykeli dikerek dindirebildikleri anlatılır.