postmodernizm

kısaca modernizm sonrası. modernizm temel ilkesi olan akılcılığın bir kenara itilmesi. hayatın her alanında kendisini göstermiştir. mimarlık için modern kalıp "less is more" derken postmodern kalıp "less is bore" der.

"her şey uyar" (anything goes) gibi bir estetik anlayışı vardır. derindir öyle de incelenmesi gerekir.

modernizme bir tepki olarak ortaya çıkıp 1950'lerden itibaren yaygınlaşmaya başlayan postmodernizm 1980'lerin başlarında önemli bir kavram olmuştur.aydınlanma çağı bilime, akla duyduğu sonsuz güven dolayısıyla bilim aracılığıyla insanların her sorununu çözmeyi adeta onlara yeryüzünde bir cennet kurmayı vadetmiş ama birçok gelişmeye rağmen açlık, savaş, yoksulluk, baskılar gibi sorunlar aşılamamış yani bilim her derde deva bir olgu hâline gelememiştir. bu da akla, bilime uygarlığa bir güvensizlik oluşturmuştur.postmodernist söylem kısaca şöyle açıklanabilir;
genel geçerlik iddiası taşıyan önermelerin reddedilmesi, dil oyunlarında, bilgi kaynaklarında, bilim adamı topluluklarında çoğulculuğun ve parçalanmanın kabul edilmesi, farklılığın ve çeşitliliğin vurgulanıp, benimsenmesi; gerçeklik; hakikat, doğruluk anlayışlarının tartışılmasına yol açan dilsel dönüşümün yaşama geçirilmesi, mutlak değerler anlayışı yerine yoruma açık seçeneklerle karşı karşıya gelmekten çekinmemek; korkmamak; güvensizlik duymamak gerçeği olabildiğince (sonsuz) yorumlamak, belli bir zaman ve mekânın sözcüklerini kullanmak yerine gerçekliği kendi bütünlüğü özerkliği içinde anlamaya çalışmak, insanı ruh- beden olarak ikiye bölen anlayışlarla hesaplaşmak, tek ve mutlak doğrunun egemenliğine karşı çıkmak...

yeditepe üniversitesi'nde 19.04.04 16:00 itibariyle başlayan ve 17:00'da biten doç.dr.füsun akatlı'nın humanities 102 dersi için verdiği konferansın konusu.****

içimden bir sesin insanların anlam veremedikleri, ne idüğü belirsiz ama aslında kof olan şeylere taktıkları isim dediği şey.

(bkz: #416944 )

(bkz: zygmunt bauman)

tutarlı olma iddiası taşımayan bir akım. tutarlı olmak evrensel bir iddiadır ve postmodern düşüncenin imzalarından bir tanesi de evrensel iddiaların geçersizliğini kabul etmektir. yanlış bile değildir.

postmodern insan bir defa tutarsız olmayı kabul edince, aslında birbiriyle çelişen hatta tamamen zıt iki iddiayı da savunabilir hale gelir. herşeyi iddia edebiliyor olmak doğal olarak hiçbir şey iddia etmemektir de diyebiliriz. (bkz: her şey maviyse hiçbir şey mavi değildir argümanı). hiçbir şey iddia etmeyen bir görüşün temsilcisini ne sıfatla kendime muhatap kabul edip onunla tartışabilirim ki?

akılcılıktan vazgeçtiğimizi, postmodern düşünceyi eleştirmeye değer bulduğumuzu kim söyledi? dünya düşün tarihinde her zaman ortaya çıkabilecek tutarsız ve yeni bir şey söylemeyen akımlardan birisidir. gerekli sosyal, ekonomik ve kültürel şartlar oluştuğu için taraftar bulmuştur. bu kadar.

günümüz dünyasını anlamak istiyorsak elbetteki postmodernizmi anlamalıyız. ama bu, ona karşı çıkarak onu meşru kılmayı da gerektirir mi bilemiyorum.

modern olan her şeye karşıt olma manasında çıkmış olmalıdır. özellikle sanayi devrimi sırasındaki çarpık yerleşme, insan haklarının hiçe sayımı, tamamen iş gücüne bağlı üretim mantığı ve kaliteden çok üretimdeki çokluk ve kar etme olguları bu akıma sürüklemiştir insanları. akım, aslında bayağı kalitedeki sanat eserlerini(ürün derken herhangi bir alandaki üründen bahsedilir) eski kalitesine ve yaratıcılığına dönüştürmek amaçlı hareketler içermekte.

sonraları abartıldı bu olaylar. kafasından bir şey sallayan "aha bak çok değişik bir şey yaptım, ne kadar yaratıcıyım, postmodern oldum." diye ortaya çıkıyor, kendini çok elit göstermeye çalışıyor. hiç hoş değil.

bir buzdağı misali, gerçekliğinin küçük bir bölümünü sanat aracılığıyla gösteren, aslında hiç de göründüğü kadar masum olmayan, toplum yaşamında özellikle ticarette tüketim ve imaj çılgınlığını başlatan, yaşadığımız çağı tanımlayıp oluşturan felsefe akımı.

majörler tükendi minörlere yolculuk...

niall lucy tarafından yazılan postmodern edebiyat kuramıkitabı sayesinde ufak bir giriş yapabileceğiniz kuramdır.

eco nun "nerede duracaklar bilmiyorum; cervantes e kadar indiler, yakında homeros a da modernsonrası diyecekler sanırım" dediği akım. gördüğünüz gibi modernsonrasını değil, onu yorumlayan insanları eleştirmekte eco. pek de iyi yapmakta.

düzeltme ve özür;

çok pis sallamışım, cervantes i nasıl uydurdum kendim bile anlayamadım. gerçi don kişot da alıntıdaki tarihi düzenin içinde ama yine de o nun anlatımında gerçekten de modern-sonrası öğeler bulunmakta sanırım. ulu cervantes daha modern olmadan sonrasına geçebilmiş.

alıntının tamamı şudur;

"ne yazık ki, "modernizm-sonrası" her işe yarayan bir terimdir. bugün bu terimin, kullananın hoşuna giden her şeye uygulandığı eğilimindeyim. öte yandan, bu terimi geriye doğru kaydırma eğilimi varmış gibi görünüyor: önce, son yirmi yılın bazı yazar ve sanatçılarına uygulanmış gibi görünüyordu, gide gide yüzyıl başına vardı, sonra daha da geriye gitti, yürüyüş sürüyor, yakında modern-sonrası sınıfı homeros a gelip dayanacak."

postmodernizm , modernizmin aşırı derecede akla ve mantığa dayalı kesin olduğu sanılan fizikte herşeyi açıklayabildiğini iddia eden köklü teorilerinin fizikteki yeni çıkan akıl almaz teoriler (kaos kuantum,einstein'in görelilik teorileri ve belirsizlik ilkesi gibi) tarafından yanlış olduğunun gösterilmesi ışığın hem dalga hem madde özellik gösterdiğinin ispatlanması gibi şeyler sonucunda bütün kesin olduğu düşünülen teorilerin ve bilgilerin yeniden sorgulanması belli kalıp düşüncülerin alt üst olması sonucunda ortaya çıkmıştır ve gittikçe yaşamın her alanında kendini göstermektedir şu anda. mesela bu sözlük post-modern bir oluşumdur. insanın kendi kendisi de dahil, kendi içinde bütünlüğü olan kutsal sayılan fikirlerle, idelojilerle alay ederek şizofrenik bir bölünme geçirmesi post-modern bir durumdur. ayrıca modernizm sürekli yıkıcıdır hep bir üst model çıkarır ve öncekini yıkar post-modern felsefe ise parçalar ve bir araya getirir (kolaj şeklinde anlamsız ve bağıntısız şekilde bir araya getirmek ) her tür bilgi ve söylem burada birarada bulunur. artık hiç bir üst anlatı (bütüncül ideolojiler) kalmamıştır hiç bir şeye derinliğine inanılmaz herşey yüzeyseldir çoğunlukla alaya alınır katı düşünceler alaya alınarak parçalanır. fizikteki kaos teorisi gibidir herşey bir arada bulunur zaman ve mekan önemini yitirmiştir belli bir düzeni ve bağlantısı yoktur. insanlar artık genelden çok atomik düzeyde farklı düşüncelere inanırlar, kendi yerel yaşam tarzları ,farklı tür müzik grupları, feminist akımlar, çevresel örgütler (cinsiyetin de bölünmesi sonucu) eşcinsellik tarikatlar mezhepler yerel şeyler önem kazanır. katı olan her şey yavaş yavaş dağılmaya başlar herşeyde elastik bir yapı oluşur. ekonomide ise sıcak paranın ve sermayenin mekandan bağımsız daha yoğun dolaşması, ve seri üretimden taşeron üretime geçilmesiyle kendini göstermektedir. bilginin ve metnin önemi artar zaman ve mekanın önemi azalır herşey metinle ifade edilir. bilgi bombardımanıyla post modern kaotik bir durum ortaya çıkar. ayrıca post-modern yapısı gereği kendi içinde de bütüncül bir felsefe olamaz, tam tanımı yoktur zamanı yoktur, modernite sonrası oluşmak zorunda değildir, şimdiki modernitenin yıktığı şeyler belkide yeniden başka bir yönden post-modernizm tarafından kurulmaya başlanmıştır. postmodernizm izleri gerçekten de 400 yıl önce cervantes'in don quijote romanında bile vardır.

bu görüş temel olarak toplumun bir yere gittiği ve ilerlemeye yol açtığı düşüncesine karşı çıkar. savunulacak bişey yoktur , aslında tarih diye bişey de yoktur. fransız yazar jean baudrillard ın verdiği diana örneği meşhurdur. ona göre anlam , televizyon programlarındaki gibi imgelerin akışıyla yaratılır. galler prensi diana öldüğünde tüm dünya hüzne boğuldu. (biz de yakın bi zaman önce ölen barış akarsu) acaba insanlar gerçek bir kişinin mi yasını tutuyorlardı. fransız yazara göre sorunun cevabu hayır dı. o bizim için nedya aracılığıyla var olan bi pembe dizi kahramanıydı.
bunlardan başka michel foucault un adını anmazsak olmaz. kendisine postmodernist demese de bu düşünceden büyük ölçüde yararlanmıştır.
bunların dışında şahsi fikrim postmodernist kuramın haklı olduğu yerler mevcut olduğu yönündedir fakat iş marx ı , weber i reddetmeye gelince külahları değiştiğimiz bi paradigma olmuştur.

postmodernizmin modernizmden sonra geldiği gibi bir olgudan bahsedilemez,ama postmodernite yani bir tarihsel periyod bildiren tanım,moderniteden sonra ya gelir,ya da onunla içiçe geçmiştir denilebilir.postmodernizm özet olarak olguların,şeylerin yüzey yani surface dediğimiz şekilde algılanması,kaos,aşırı tüketim,umutsuzluk ve "güneşin altında yeni bir şey olmaması" gibi bazı kavramlarla tanımlanabilir ama özünde postmpodernizm bir şey olmak istemez.kesin bir tanımı yoktur ki bu kesin olmayan da postmodernizmin kendisidir işte.bunların yanı sıra postmodernizm; modernizm,yani aydınlanma ideolojisinin ilerleme mantığına karşı çıkar.postmodernizim özellikle 2.dünya savaşı, sovyetlerin dağılması, kapitalizmin dünyada tek hakim olduğunun gün yüzüne çıkması gibi durumlardan sonra felsefeciler tarafından daha sık ve daha çok "inanılarak" tartışılmaya başlanmıştır.