şah ismail

şah ismail olarak bilinir... safevi devletinin kurucusu.. anadolu ve azerbeycan coğrafyasında oldukça tanınan bir ozandır.. şiirlerinde alevi inancının ve islam tasavvufu ile ilgili temalar ağırlıklıdır.. pir balım sultan ın çağdaşıdır..safevi devletini osmanlı'ya danışmadan kurması (bkz: yavuz sultan selim) tarafından savaş sebebi olarak görülmüştür..şah ismailin hayatını roman şeklinde ama tarihi gerçeklere bağlı bir şekilde bulabileceğiniz bir kaynak reha çamuroğlu'nun ismail adlı eseridir..

safevi devletinin kurucusu.osmanlıyla yapılan çaldırı savaşını kaybetmiştir ve bu savaştan sonra büyük bir bunalım geçirmiş kendini şaraba vermiştir.
türkçe divanı vardır.şah hatayi mahlasıyla ali ve oniki imam odaklı şiirler yazmıştır.

safevî devletinin kurucusu. erdebilli şeyh safiyyüddin’in torunudur. babası râfizî şeyh haydar, annesi akkoyunlu uzun hasan’ın katerina despina adlı hanımından olan kızı halime begüm’dür. türklerin hatay kabilesindendir..şah ismâil’in kurduğu devlete ve hanedana, dedesi safiyeddin-i erdebilî’den dolayı safevîler denildi. şah ismâil, kurduğu devleti bozuk râfizî inancıyla teşkilâtlandırıp, yayılma siyâseti tâkip etti. bütün islâm ülkelerine halife, mürid ve fedâilerini gönderip, alenî ve gizli safevî propagandası yaptırdı. 1503’te ırak-ı acem, fars ve kirman’ı, kâzaran’ı büyük katliam ve tahriple zaptetti. kâzaran’ı alınca oradaki ehl-i sünnet âlimlerinin hepsini kılıçtan geçirdi. bu katliamları osmanlı devletinin tepkisine sebep oldu. 1508’de bağdat’ı aldı. şehirde büyük tahribat ve katliamlarda bulundu. başta imâm-ı a’zam ebû hanife hazretlerinin azamiye’deki türbesini ve ehl-i beyt’ten büyük âlim, mürşid-i kâmil ve evliyâyı kirâmdan abdülkâdir-i geylânî hazretlerinin ve daha pekçok ehl-i beyt, eshâb-ı kirâm ve ehl-i sünnet âlimlerinin kabir ve türbelerini tahriple müslümanları katlettirdi. bağdat’a vâli tâyin edip, abbasî halifeliğini küçültmek için ona “halifet-ül-hülefâ”, yâni halifelerin halifesi ünvanını verdi.
1509’da bakü’yü zaptetti. safevîlerin doğusundaki sünnî özbekler, horasan’ı ele geçirince, özbek hanı muhammed şeybânî hana haber gönderip, bölgeden çıkmalarını istedi. isteği kabul edilmedi. 1510’da vukû bulan savaşı safevîler kazandı. esir edilen muhammed şeybânî hanın kafasını kestirip, kafatasını şarap kadehi yaptırdı; derisine de saman doldurarak zafer alâmeti olarak osmanlı sultanı bâyezîd hana gönderdi.

osmanlılar 1514’te iran seferine çıkınca, sultan selim han, istanbul’dan doğu anadolu’ya kadar gelmesine rağmen şah ismâil meydana çıkmadı. şah ismâil’e gönderilen son mektupta, sultan selim han, safevî şahı için ağır ifâdeler kullanınca çaldıran meydan muhârebesine çıkmak zorunda kaldı. bu nâmede; osmanlı ordusunun uzun bir yoldan gelip epeyden beri muhârebe için düşman ordusu aramasına rağmen meydana çıkan olmadığı, pâdişâhların ellerindeki memleketlerin nikâhlıları olduğu, erkek ve yiğit olanın onu nâmahreme (yabancıya) çiğnetmeyeceğinden bahsedilerek; şah ismâil’e miğfer yerine yaşmak, zırh yerine çarşaf giymesi tavsiye edilerek, ayrıca kadın elbiselerinden hırka, şal ve çarşaf gönderildi. şah ismâil bu ağır ifâdeli nâme ve elbiseler üzerine devrin en büyük devleti osmanlılarla muhârebeyi kabul etmek zorunda kaldı.

23 ağustos 1514 târihinde meydana gelen çaldıran meydan muhârebesinde şah ismâil ve safevî ordusu, osmanlı ordusu ve ehl-i sünnetin hâmisi sultan selim hana bir gün bile mukâvemet edemedi. çaldıran’da safevî ordusu, osmanlı teknik üstünlüğü ve kuvvetli îmânı karşısında eriyip gitti. şah ismâil tahtını, tacını ve hatununu muharebe meydanında bırakıp, kaçtı.

-alıntı-

-şah ismail
-nereye şah ? at l çizer oğlum
-pardon ismail

hatai hal çağında
hak gönül alçağında
bin bir kabe yapmaktır
bir gönül al çağında

diye ona atfedilen bir şiir vardır

reha çamuroğlu'nun 'ismail' adlı romanında hayat hikayesi,iktidarı ve çaldıran savaşıyla başlayan tükenişi oldukça duru,akıcı ve tarafsız bir dille anlatılmıştır.

bu gamze değil beladır ey dost
bu hande değil cefadır ey dost

şah tahmasb'tan sonra iranın başına geçmiş şahtır. kendisi muhteşem şiirleriyle ve yavuz sultan selimle yaptığı sidik yarışıyla şöhret kazanmıştır.

bir nefescik söyliyeyim
dinlemezsen neyliyeyim
aşk deryasın boylayayım
ummana dalmaya geldim

aşk harmanında savruldum
hem elendim hem yuğruldum
gazana girdim gavruldum
meydana yenmeye geldim

ben hakk'la oldum aşina
galmadı gönlümde nesne
pervaneyem ateşine
şem'ine yanmaya geldim

ben hakk'ın kemter guluyum
kem damarlardan biriyim
aynı cemin bülbülüyüm
meydana ötmeye geldim

şah hatayi'dir özümde
hiç hilaf yokhdur sözümde
eksiklik kendi özümde
darına durmaya geldim

farklı adları ve hâlleri var bu eserinin... bu da erkan oğur terennümü.

türkmen boylarının lideri, türkçenin en güzel şairlerinden biridir.

(bkz: hatayi)


"içmişem bir dolu, olmuşam ayık."

türküz türkü çağırırız


ya da tebriz'e doğru, çaldıran'dan bu yana şöyle olsun:

fizy is not available in your country yet. fizy


edit: belki ince bir ironidir belki de değildir ama şahsım bu konuda hassas. hasbelkader görüp gerçek sanmasın bazıları diye dokunmadan edemedim: tahmasp, şah ismail'in oğludur, şah ismail iran hükümdarı ya da iran'lı değildir, özbeöz türk'tür, sidik yarışı denilen de tarihte bir kırılma noktasıdır. şahım ateşli silahlar yerine süvarilerine ( o güne dek hiç yenilmemiş süvarilerine) güvenmiş ama ateşli silahların gücüne yenilmiştir.

''geçti dost kervanı eyleme beni...''

yavuz selimin meşhur küpeli resminin aslında ismaile ait olduğu iddia edilmektedir..has ve has türkmen olan ismail olması, kuvvetle muhtemeldir.sünni inançtaki selimin küpe takma ihtimali zayıftır.

15 yaşında devlet kurabilecek kadar parlak bir adam. tıpkı düşmanı selim gibi iyi bir asker, iyi bir devlet adamı ve iyi bir şairdir. çaldıran'da yenildiğini anlayınca karısını ve ordusunu savaş meydanında bırakıp kaçmıştır. tarih sahnesinde hep sultan selim'in gölgesinde kalmıştır, ondan yediği ayarlar meşhurdur.

yavuz sultan selim'in hacamat ettiği komutan ve şair.

yavuza savaşta yenildikten sonra hıtai olan mahlasını hatai olarak değiştirmiş safevi hükümdarı. ha akıllanmış mı tartışılır..

çok eski bir insan. kim bilmiyorum. resmine baktım görsellerden. eski ama ne kadar eski kestiremiyorum. önemli şeyler yapmıştır büyük ihtimalle ama ben işin sakalındayım. aynı sakaldan şimdi de var. ben ne anladım bu işten. adam çok eski. niye gelişmiyor bu sakallar. kaç yıl önce yaşamış bu adam? ben bilmiyorum. kültürümüz mü elvermiyor bu sakalların gelişmesine. niye hâlâ bu sakaldan görüyorum çevremde. lütfen insanlar sakallarını böyle yapmasın artık. unutalım bu modelleri. şah ismail ya adam. oldu mu şimdi hiç. lütfen.