tamirci çırağı

bir hikaye gibi söylenmiş, sözleri okunduğunda insanda hafif burukluk oluşturan cem karaca eseri.

dinlendiğinde çırağın yaşadığı hayal kırıklığı sonucunda gözyaşlarını tutamadığımız devrimci şarkı.

sözleri insanı derinden etkikeyen bir o kadar da günümüz türkiyesi'ni hiç zorlanmadan anlatabilen şarkı. ister istemez insanın tüyleri diken diken oluyor.dinlenesi şarkı...

hikaye olarak kurgulanmış sözleriyle ve çok güzel olan müziğiyle beni benden alan bir cem karaca klasiği.

ülkemizde yaşanan binlerce dramatik aşk öykülerinin, sınıf farklılıklarına ortam yaratan zihniyetlerin, prestijine kul olmuş duygu fakiri insanların, aşk için yollara düşmüş saf yüreklerin, onurları asla denk tutulamadığı sayısız insan katmanlarının acısını anlatan ve dünyada eşi benzeri olmayan muhteşem cem karaca'dan (cem baba) armağan yürek sızlatan parça.

meg ryan ve tim robbins'in oynadığı iq adlı filmde bire bir sözlerine uygun bir hikaye anlatılmış olan efsane cem karaca şarkısı. filmin tek farkı mutlu sonla bitmesidir sanırsam.

her dinleyişte az derdiniz varmış gibi daha bir buran şarkıdır, hemen üstüne rap diye rap rap, ceviz ağacı tarzı karaca klasikleri götürülmeli...

her dinlediğimde hayallere dalmama sebep olan parça.

tamirci çırakları ile işçi statüsünün beraber tutulduğu dönemlerde sözlerinin anlamlı olduğu ancak; günümüzde memurlar için yeniden revize edilse yeri olan; sözleri günümüzde geçerliliğini kısmen yitirmiş sipariş üzeri üretilen sanat eserlerimizdendir. söz ve müzik olarak asla tamirci çırağı ile mukayese edilmemesi gereken ancak sipariş üzerine üretilen bir diğer sanat eserimiz:

(bkz: aydın bir türk kadınıyım)

her dinleyişimde tulumu giyip işe başlama isteği doğuran şarkı..tabii tulum almak ve tamir edebilme yeteneği gerekir.zengin kıza aşık olmak kolay nasıl olsa.

(bkz: akademisyen çırağı)

rahmetli cem karaca ile bir bütün olmuş daha sonrasında rahmetli barış akarsuyun seslendirdiği hoş parça yanlız söyeleyenin ölmesi acaba sarkı lanetlelimi diye sormadan edemicem

barış akarsu yorumuyla dinlemesi de bambaşka zevk olan şarkı.

nasıl olup da sözlerinden derin toplumcu, sosyalist tatlar yakalanabildiğini anlayamadığım şarkı.

şarkının anlattığı hikaye eski türk filmlerine hatta 90'larda mahsun kırmızıgül'lerin, özcan deniz'lerin falan çektiği dizilere benziyor ve son kertede basit bir temaya dayanıyor: zengin kız-fakir oğlan aşkı. şarkıda gerçi tamirci çırağının yıldırım aşkı karşılıksız kaldığından burada "fakir oğlan-zengin kız aşkı ihtimali"nden bahsetmek zorunda kalacağız.

belki şarkının devamı bestelenseydi tamirci çırağı kızı tavlayıp muradına erebilecek, akabinde "sana ışıltılı bir hayat sunamam ama aşkımın büyüklüğü nah şu galaksi kadar seni de beni de aydınlatır" gibilerinden melodramik, fütüristik son tahlilde arabeske çalan cümleler sarfedecek, fakir ama gururlu, sapına kadar maço türk erkeği olaraktan kıza gerektiğinde türlü çeşit tripler atacak, kızın yamuğunu görürse tokadı basacak idi. bilemeyiz. ve fekat bildiğimiz birşey varsa o da hikayede arzu nesnesi olan kızımızın, su katılmamış bir proto-tiki (kibirlilik, ne oldum deliliği, küstahlık diz boyudur kızda) olduğu. zaten tamirci çırağı en çok kızdaki, üst sınıf kadınlara özgü hal ve tavırlara odaklanmış, bu husustan büyülenmiş gibi. filhakika oğlan, kızın kaşından gözünden çok bakımlılığından (ojeli tırnaklar, beyaz eller, ahenkle dalgalanan -muhtemelen kuaför eliyle yapılmış- saç) dem vuruyor.

bu şarkıyı ilk dinlediğimde -ki küçüktüm epey- aklımda oluşan soru da bu paraleldeydi: "misal kız külüstür bir arabayla gelse, güzel ama paspal olsa idi, oğlan yine ona vurulacak mıydı?" o zaman septik bir şekilde cevap aradığım soruyu şimdi cevaplıyorum: hayır efendim, vurulmayacaktı. belki durumunu, zengin koca bulup sınıf atlamak isteyen kadınlarla bir tutmak haksızlık olur, nitekim yukarda sayıp döküp, titizlikle analiz etmiş olduğum gibi oğlan, o proto-tiki kızı tavlasa, belki de zengin aileye kapak atmaya çalışmayıp kendi imkanlarıyla çalışıp çabalamaya devam edecekti. türk filmlerindeki tiplemeler gibi hem kendiyle gurur duyup hem ezik hissedecekti. kıza ve kendine hayatı dar edecekti falan.

neyse konuyu dağıtmayayım, bu şarkıda anlatılan hadisenin, marksist anlamda sınıfsal çelişkilerin bilincine varmakla, bunlara karşı reaksiyon göstermekle uzaktan yakından alakası olmadığı gibi, aşkla da alakası yok. oğlan, üst sınıfa karşı hem nefret hem hayranlık duyuyor. bu haliyle bilinçli bir proleterden çok lümpenliğe yaklaşıyor. kızı arzuluyor, çünkü o, kendi sınıfındaki kızların asla olamayacağı kadar bakımlı, ışıltılı. hiç çalışmadığı için elleri bembeyaz mesela. bir çok insanın içinde bulunduğu psikolojiyi başarıyla betimlemesi bakımından şarkının dolaylı yoldan toplumsal olgulara işaret eden bir yanı olabilir ama hepsi bu, fazlasını aramak gülünç.

edit: imla

"bir şarkı dinleyicisinin ağzına nasıl sıçar?" sorusunun net bir cevabıdır. sözleri inanılmaz güzeldir. cem baba şarkıyı söylerken tamirci çırağını, hatunu, mekanı ve olayları o kadar güzel betimler ki, dinlerken gözünüzün önünde ağır bir dram filmi oynamaya başlar. gözleriniz dolar, tüyleriniz diken, diken olur. ve şarkı biterken donuk bir vaziyette bulursunuz kendinizi.

edit: başka kişiler de söylemeye kalkmış olmasına rağmen bu şarkıyı yeryüzünde cem karaca'dan başka kimsenin adam gibi yorumlayamayacağı bir gerçektir.