tibet budizmi

tibet, moğolistan ve bhutan başlıca olmak üzere nepal, hindistan, çin, rusya ve bazı orta asya türklerinde takip edilen budizm koludur. kimi yerlerde lamaizm olarak da adlandırılmaktadır. tibetçe lama (= öğretmen) den doğan bu kelime, aynı zamanda bir unvan olarak da kullanılmaktadır. budizm'in vajrayana koluna aittir. tibet'e budizm, m.s. 5. yüzyılda gelmiş ve 7. yüzyılda tibet kralı srongtsen campo tarafından yaygın hâle getirilmiştir. sekizinci yüzyılda ilk defa, tibet budistleri kurumsal bir yapı kazanmıştır. bugünkü kırmızı şapkalılar lakaplı niyingma okuluna ait tibet rahipleri, bu ilk yapının devamıdır. tibet budizmi'nin tatbik edilen şeklinde, buda dharma'nın öğrenilmesi, ahlâkî öğütler, nefisle mücadele, tefekkür ve meditasyon gibi içe bakış yöntemleri önemli yer tutar. on birinci yüzyılda yaşamış bir hintli budist üstad olan atisha ve 14. yüzyılda yaşamış tibetli budist üstad je tsongkhapa'nın budist öğretiye çok önemli katkıları olmuş ve bu da sarı şapkalılar lakaplı gelugpa okulunun doğmasına yol açmışdır. tibet'in ruhani lideri dalai lama'da gelugpa kolundandır. ana olarak nyingma ve gelugpa okulları dışında tibet budizm'inde birde sakya ve kagyu okulları bulunur, özünde aynı buda dharma'yı paylaşan okullarda sadece ileri uygulamalarda ufak farklılıklar görülür. budist terimi daha çok batıda kullanılan bir terim olup, bu terimin tibetçe'deki karşılığı nangpa kelime olarak içe bakan, içte araştıran anlamına gelmektedir. budist terimi daha çok batıda kullanılan bir terim olup, bu terimin tibetçe'deki karşılığı nangpa kelime olarak içe bakan, içte araştıran anlamına gelmektedir. 31 mart 1959'da komunist çin'in tibet'in kutsal şehri lhasa'yı kuşatmaya almaya başlamasıyla, zamanın hindistan başbakanı nehru'nun daveti üzerine dalai lama ile birlikte yaklaşık 80.000 tibetli hindistana geçiş yapmış ve buradan hindistanın değişik yerlerine, nepal, bhutan ve dünyanın değişik yerlerine mülteci olarak yerleşmiştir. tibet budizm'inin lideri dalai lama, ve birçok tibet budist manastırları bugün hindistan sınırları içerisinde dharamsala'da yerleşik durumdadır.
tibet budizmi, insan ruhunun ölüm olayından tekrar doğmasına dek içinde bulunacağı koşulları ve geçireceği bilinç hallerini ayrıntılı bir biçimde açıklayan ve ruha ölüm sonrasında geçirebileceği haller konusunda rehberlik yapan tibet'in ölüler kitabı-bardo thödol, farkındalık uygulamaları, ileri seviye içebakış-meditasyon teknikleri ve şefkat geliştirme uygulamaları ile öne çıkan, budizm'in önemli bir koludur. başlangıçta, vajrayana öğretisi tibet-moğolistan bölgesinde, buryatya ve tuwinien’den moğolistan’a kadar yayılmıştır. en geniş kapsamda öğreti hindistan’dan çıkmıştır; ancak hindu advaita-vedanta olarak adlandırılan öğretiler bazı farklılıkları ile muhafaza edilmiştir. ayrıca tantrik öğretiler çin’e ve japonya’ya da tanıtılmıştır. vajrayana budizm’i bhutan’da devlet dinidir. önemli farklılıklar ile de olsa geleneksel olarak meydana gelmiş lamaist bir halk avrupa’da yaşamaktadır ve bu halka kalmücken denmektedir. son yüzyılın 70’li ve 80’li yıllarından beri vajrayana topluluğu batı’da giderek artmaktadır. tibet budizm’i özellikle avrupa ve abd içinde yerleşmiştir ve bu ülkelerdeki sayıları almanya, avusturya ve i̇sviçre’deki okullardan da az değildir. tibet’te budizm farklı okullara ve yayılma alanlarına ayrılmıştır. nyingma, kagyü, sakya ve gelug okulları bunların en önemlilerindendir. dışardan bakıldığında budizm’in tibet versiyonunun bölümleri farklı farklı okulların içinde ortaya çıkmıştır. bu okulların destekçileri tarafından günümüzdeki okulların özgünlüğüne büyük değer verilmektedir. bütün bu özverilere rağmen bu okullar arasında öğretiler ve uygulamalar alanında yoğun bir alış veriş meydana gelmiştir. oluşumlarındaki bütün farklılıklara rağmen birbirleri arasındaki ortak noktaların ağır bastığı söylenmektedir.
tibet budizmi tibet budizmi. tibet, moğolistan ve bhutan başlıca olmak üzere nepal, hindistan, çin, rusya ve bazı orta asya türklerinde takip edilen budizm kolud... wikipedia